Tramp və Putin avqustun 15-də Alyaskada Ukrayna sülh danışıqları çərçivəsində görüşəcək

Vaşinqton, D.C. – Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti Donald Tramp və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin avqustun 15-də Alyaskada görüş keçirəcəklər. Bu barədə Tramp özünün “Truth” hesabında məlumat verib. Yüksək səviyyəli bu zirvə görüşü Ukraynada potensial sülh sazişinin və müharibəyə son qoyulmasının müzakirəsinə həsr olunacaq.

Hazırlıqlar və Zirvə görüşü öncəsi təmaslar

Məlumatlara görə, görüş bir müddətdir ki, hazırlanır. “The New York Times” (NYT) daha əvvəl Trampın Putinlə şəxsən görüşmək niyyətində olduğunu yazmışdı. Rusiyanın prezident köməkçisi Yuri Uşakov Rusiya və ABŞ-ın yaxın günlərdə keçiriləcək zirvə görüşü barədə razılığa gəldiyini təsdiqləyib. O, görüş yerinin artıq müəyyən olunduğunu, lakin təfərrüatların sonradan açıqlanacağını bildirib.

Bu sammitin əhəmiyyətli məqamlarından biri Prezident Trampın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoffun Moskvada Vladimir Putinlə bir sıra görüşləri olub. Son altı ayda beşinci olan son görüş iki saat yarım çəkib və Uşakov tərəfindən "çox faydalı və konstruktiv" kimi qiymətləndirilib. Müzakirələr zamanı Ukrayna böhranı və ABŞ ilə Rusiya arasında strateji əməkdaşlıq perspektivləri müzakirə edilib, hər iki tərəfdən "müvafiq siqnallar" verilib. Trampın özü "Truth Social" hesabında Vitkoffun Putinlə görüşündə "əhəmiyyətli irəliləyiş" əldə edildiyini və Avropalı müttəfiqlərin məlumatlandırıldığını, hamısının müharibənin "sona çatmalı" olduğu barədə razılığa gəldiyini bildirib. Vitkoffun səfərinin Rusiyaya avqustun 8-dək atəşkəsə razılaşması üçün ABŞ-ın ultimatumuna bağlı olduğu da iddia edilib.

Təklif olunan sülh şərtləri və Ukraynanın reaksiyası

Qarşıdan gələn görüşün əsas gündəliyi Ukraynada potensial sülh sazişi ətrafında cəmləşir. Prezident Tramp, "müəyyən ərazi mübadiləsinin qarşılıqlı fayda üçün" mümkünlüyünü, yəni "bir şeyin geri veriləcəyi, bir şeyin dəyişdiriləcəyi" barədə razılaşmanın ola biləcəyini qeyd edib.

Rusiyanın təklif etdiyi şərtlər barədə əlavə təfərrüatlar Vitkoffun Putinlə görüşündən sonra məlum olub. "Wall Street Journal"a istinad edən Avropa və Ukraynalı rəsmilərin sözlərinə görə, Putin Donbas və Luqansk bölgələri ilə yanaşı Krım üzərində də tam nəzarəti əldə etməsi müqabilində hərbi əməliyyatların dayandırılmasını əhatə edən atəşkəs təklifi irəli sürüb. Bu məlumatın Vitkoffun özü tərəfindən Avropalı rəsmilərlə telefon danışığı zamanı çatdırıldığı bildirilir. ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubio da ərazi məsələlərinin Rusiya ilə Ukrayna arasındakı müharibəyə son qoyulmasında "əsas elementlər" olacağını vurğulayıb.

Lakin Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski hər hansı ərazi güzəşti fikrini qəti şəkildə rədd edib. Tramp-Putin görüşünün elanından sonra, avqustun 9-da Zelenski "Ukraynalıların öz torpaqlarını işğalçıya verməyəcəyini" bildirib. O, Ukraynanın konstitusiyada təsbit olunmuş ərazi bütövlüyünün "danışıqlar mövzusu olmamalı" olduğunu vurğulayıb və "müharibənin Ukraynanın danışıqlarda iştirakı olmadan sona çata bilməyəcəyini" təkrarlayıb. Güclü mövqeyinə baxmayaraq, Zelenski davam edən təzyiqlər səbəbindən Rusiyanın "indi atəşkəsə daha çox meylli" göründüyünü qəbul edib.

Geniş diplomatik mənzərə

Birbaşa Tramp-Putin danışıqlarından əlavə, Prezident Trampın ikitərəfli müzakirələrdən dərhal sonra özünün, Putinin və Zelenskinin iştirakı ilə üçtərəfli danışıqlar keçirməyi planlaşdırdığı bildirilir. Qeyd etmək lazımdır ki, Avropalı liderlərin bu üçtərəfli görüşə dəvət olunması gözlənilmir. Putin "Zelenski ilə görüşə qarşı olmadığını" bildirsə də, belə bir görüş üçün "müəyyən şərtlərin yaradılmalı" olduğunu vurğulayıb. Rusiyadan Yuri Uşakov qeyd edib ki, Moskva hazırda üçtərəfli danışıqlara hazırlaşmır və bu təklifi Vaşinqtondan gələn və Rusiya tərəfindən "tamamilə şərhsiz" qalan bir təklif kimi xarakterizə edib.

Bu yüksək səviyyəli görüş Trampın iştirak etdiyi digər mühüm diplomatik təmaslardan sonra baş verir. 2025-ci il avqustun 8-də Prezident Tramp Ağ Evdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla ayrı-ayrı və sonra da üçtərəfli görüşlər keçirib. Donald Trampın dəstəklədiyi bu görüş Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin əldə edilməsinə yönəlib və sülh sənədlərinin Ağ Evdə imzalandığı bildirilir. Bu hadisələrlə eyni vaxtda Ukrayna Prezidenti Zelenski və Azərbaycan Prezidenti Əliyev Rusiyanın Azərbaycanın SOCAR şirkətinin neft anbarına və Ukraynadakı qaz kompressor stansiyasına son hava zərbələrini birgə pisləyiblər.