Qlobal Gərginliklər: Sanksiyalar, Hərbi Güclənmə və Diplomatik Dəyişikliklər Fonunda

Dünya arenasi bu gün iqtisadi sanksiyalar, şiddətlənən münaqişələr və dəyişən alyansların təsiri altında formalaşır. ABŞ-ın ticarət və miqrasiya siyasətində dəyişikliklərindən tutmuş Ukraynadakı müharibəyə və regional tərəfdaşlıqların inkişafına qədər qlobal gərginlik artır.

ABŞ siyasəti: rüsumlar, miqrasiya və iqtisadi təhdidlər

Birləşmiş Ştatların son qərarları geniş təsir göstərir

Vaşinqton Hindistandan idxal olunan tekstil, zinət əşyaları, ayaqqabı və kimyəvi məhsullar da daxil olmaqla bir çox məhsula 50%-lik rüsum tətbiq edib. Bu qərar Hindistanın 2022-ci ildən sonra Rusiya neftinin idxalını kəskin artırmasına cavabdır. ABŞ rəsmiləri Yeni Dehlini Moskvanın müharibəsini dolayı yolla maliyyələşdirməkdə ittiham edir. Hindistan isə zərər çəkmiş istehsalçılara dəstək verəcəyini və yeni bazarlar axtaracağını bildirib.

ABŞ Daxili Təhlükəsizlik Nazirliyi xarici tələbələrin və jurnalistlərin qalma müddətini məhdudlaşdırmağı təklif edir. Tələbələr üçün maksimum dörd il, jurnalistlər üçün isə 240 gün qalma icazəsi veriləcək. Bu dəyişikliklərin beynəlxalq tələbələri çəkindirməsi və universitetlərə maliyyə itkisi gətirəcəyi ehtimal olunur.

Prezident Donald Tramp bəyan edib ki, Ukrayna müharibəsi davam edərsə, ABŞ Rusiyaya qarşı “iqtisadi müharibə” elan edəcək. O, həmçinin Zelenskini danışıqları çətinləşdirməkdə günahlandırıb və ABŞ-ın artıq Kiyevi birbaşa maliyyələşdirmədiyini vurğulayıb.

Ukrayna müharibəsi: artan zorakılıq və nəticələr

Müharibə insan itkilərinə və diplomatik böhranlara səbəb olur

Rusiya hücumları nəticəsində 23 nəfər, o cümlədən uşaqlar həlak olub, 52 nəfər yaralanıb. Zelenski bu hücumları “sülhə zərbə” adlandırıb.

Müstəqil araşdırmalara görə, 2025-ci ilin avqustuna qədər Rusiya ordusunun itkiləri 219 min nəfərə çatıb. Ən ağır itkilər 2023–2024-cü illərdə olub.

Rusiyanın neft emalı zavodlarına hücumlar ölkənin emal gücünü təxminən 20% azaldıb və yanacaq çatışmazlığı yaradıb.

Donetsk sərhədi yaxınlığında şiddətli döyüşlər davam edir, tərəflər bir sıra kəndlər üzərində nəzarəti iddia edirlər.

Ukraynanın “Drujba” neft kəmərinə zərbəsi Budapeştin sərt reaksiyasına səbəb olub. Macarıstan bunu suverenliyinə hücum adlandırıb və bir ukraynalı komandirin ölkəyə girişini qadağan edib. Kiyev buna sərt cavab verib.

Ukrayna Azov dənizində Rusiya raket gəmisini zədələdiyini, Moskva isə Ukrayna kəşfiyyat gəmisini batırdığını açıqlayıb.

NATO və Avropa təhlükəsizliyi

Alyans ölkələri müdafiə strategiyalarını yenidən nəzərdən keçirir

NATO-nun bütün 32 üzvü artıq ÜDM-in ən azı 2%-ni müdafiəyə xərcləyir. Yalnız Polşa, Litva və Latviya 3,5%-lik yeni hədəfə çatıb. 2035-ci ilə qədər bu göstəricinin 5%-ə çatdırılması planlaşdırılır.

Berlin ordunun sayını artırmaq və lazım gələrsə hərbi çağırış tətbiq etmək niyyətindədir. Məqsəd 2030-cu illərə qədər 260 minlik ordu yaratmaqdır. Kansler Fridrix Merts Rusiyanı Avropanın “ən böyük təhdidi” adlandırıb.

Avrasiya diplomatiyası və regional məsələlər

Regionda da gərginlik artır

Putin MDB daxilində, xüsusən də Azərbaycanla münasibətlərdə yaranmış gərginlikləri idarə etməyə çalışır.

İrəvan və İslamabad diplomatik əlaqələrin qurulması istiqamətində danışıqlara başlayıb. Bu addım Pakistanın ənənəvi olaraq Azərbaycanı dəstəkləməsi fonunda diqqət çəkir.

Türkiyə və Azərbaycan Ermənistan üzərindən keçən nəqliyyat dəhlizini dəstəkləyir. ABŞ bu layihəni “Tramp yolu” kimi təqdim edir, Ermənistanın suverenliyinin qorunduğunu vurğulayır.

Pekində II Dünya müharibəsinin bitməsinin 80 illiyi münasibətilə hərbi parad keçiriləcək. Rusiya, Şimali Koreya, Azərbaycan və Ermənistan liderləri iştirak edəcək. Qərb ölkələri isə əsasən tədbiri boykot ediblər.

Tbilisidə yeddi QHT-nin hesabları dondurulub. Onlar etirazları maliyyələşdirməkdə ittiham olunurlar. Bu, ötən il hökumətin Aİ-yə üzvlük danışıqlarını dayandırmasından sonra baş verib.

Saxta qeydiyyatların aşkarlanmasından sonra 20 mindən çox tələbə, o cümlədən xaricilər, universitetlərdən çıxarılıb. Bu addım Hindistan və Pakistanla münasibətləri gərginləşdirib.

Müasir dünya iqtisadi təzyiqlər, hərbi münaqişələr və dəyişən alyanslarla üz-üzədir. ABŞ-ın sərtləşən siyasəti, NATO-nun silahlanması, Rusiyanın ağır itkiləri və Avrasiya diplomatik manevrləri göstərir ki, yaxın illərdə qlobal nizam daha da sarsıdıcı sınaqlarla qarşılaşacaq.