Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin pisləşməsi fonunda rusiyalı siyasi şərhçi "xarici agent" elan edildi

Rusiyada hökumətyönlü tanınmış siyasi şərhçi Sergey Markov öz ölkəsində "xarici agent" elan edilib. Bu addım, onun Azərbaycana və Prezident İlham Əliyevə güclü dəstəyi səbəbindən böyük diqqət çəkib. Bu hadisə Rusiya-Azərbaycan ikitərəfli münasibətlərində bir neçə kritik insidentlə müşayiət olunan gərginliyin dərinləşməsi fonunda baş verir.

Rusiya Federasiyası Ədliyyə Nazirliyi Sergey Markovun "xarici agentlər" reyestrinə daxil edildiyini elan edib. Onun təyin olunmasının səbəbləri arasında "xarici agent" və ya "arzuolunmaz" elan edilmiş şəxslər və təşkilatlarla bağlı məlumat yaratması və yayması, eləcə də xarici KİV-lərə müsahibə verməsi göstərilir. Rusiyada 2012-ci ildə qəbul edilmiş "xarici agentlər" haqqında qanun müstəqil KİV-ə və vətəndaş cəmiyyətinə təzyiq vasitəsi kimi qəbul edilir.

Kremlyə dəstək verməsi ilə tanınan Markov (o, 2007-2011-ci illərdə Dövlət Duması deputatı, Avropa Şurası Parlament Assambleyasının üzvü və 2012-ci ildə Vladimir Putinin prezidentliyə namizədliyinin etibarlı nümayəndəsi olub) bu qərarı qətiyyətlə rədd edib. O, özünün Telegram kanalında "xarici agent" olmadığını və hər kəsin onun 25 illik Vladimir Putinin siyasətinə dəstəyindən xəbərdar olduğunu bildirib, həmçinin Kanada sanksiyaları altında olduğunu da qeyd edib. Markov hazırda "informasiya fırtınası" altında olduğunu, lakin çoxunun yalan olduğunu və sevimli vətəni hesab etdiyi Rusiyanı tərk etmək niyyətində olmadığını vurğulayıb. O, həmçinin Rusiya hökumətinin bütün hərəkətlərinin legitimliyini tanıdığını və dövləti məhkəməyə vermədən bütün problemləri hüquqi çərçivədə həll etmək niyyətində olduğunu təsdiqləyib.

Markovun təyin olunmasının katalizatoru, bu ilin əvvəlində Azərbaycanın Şuşa şəhərində keçirilən Qlobal Media Forumunda Prezident İlham Əliyevə ünvanladığı hədsiz təriflər olub. Tədbirdə Markov Prezident Əliyevi "çox müdrik" və "müasir dünyanın ən təcrübəli liderlərindən biri" kimi təsvir edib. Kremlyönlü jurnalist Aleksandr Yunaşevin sözlərinə görə, Markov daha sonra Əliyevi "parlaq intellektə" malik "çox təcrübəli müasir lider" və "qələbəsini tam bərpa etmiş ölkənin lideri" kimi yüksək qiymətləndirib. Yunaşev həmçinin qeyd edib ki, eyni tədbirdə Azərbaycan lideri Rusiyanı tənqid edib və ona hədiyyə olaraq Ukrayna milli batalyonu şevronları kolleksiyası təqdim edilib, hədiyyə təqdimatı zamanı çəkilmiş fotoda isə Markovun gülümsədiyi müşahidə olunub.

Markovun Şuşadakı çıxışları Rusiyada digər hökumətyönlü təbliğatçılar arasında güclü mənfi reaksiyaya səbəb olub. Forumdan qısa müddət sonra tanınmış Kreml təbliğatçısı Vladimir Solovyov Markovun artıq Rusiya xəbər proqramlarına dəvət edilməməli olduğunu və "xarici agent" kimi tanınmalı olduğunu bəyan edib. Digər tənqidçilər arasında hərbi müxbir Aleksandr Kots da yer alıb, o, Moskva ilə Bakı arasında gərginliyin artdığı bir vaxtda Markovun çıxışını "iyrənc" adlandırıb. Yazıçı Roman Antonovski isə açıq şəkildə Markovun "xarici agent" kimi tanınmasını tələb edib. "Alex Parker Returns" Telegram kanalı hətta Markovu "Rusiyaya qarşı informasiya müharibəsi aparan xarici qüvvələrlə əlbir olmaqda, azərbaycanlılardan pul alaraq onların mövqeyini irəli sürməkdə" günahlandırıb.

Bu hadisə Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin ciddi şəkildə pisləşməsi fonunda baş verir. 2024-cü il dekabrın 25-də AZAL aviaşirkətinin təyyarəsinin qəzaya uğramasından sonra vəziyyət xeyli gərginləşib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev təyyarənin Rusiya ordusu tərəfindən vurulduğunu iddia edib. 2025-ci ilin iyun ayında Rusiyada azərbaycanlılara qarşı reydlər və həbslər, ardınca isə Azərbaycanda Rusiya vətəndaşlarına qarşı oxşar hərəkətlər gərginliyi daha da artırıb. Prezident Əliyev Səudiyyə Ərəbistanının "Al Arabiya" TV kanalına verdiyi müsahibədə artan gərginliklərə toxunaraq təyyarə qəzasını ikitərəfli münasibətlərdə "ciddi problem" adlandırıb. O, sonra Rusiyada azərbaycanlılara qarşı "təxribatsız hücumları" qeyd edərək, "iki nəfərin öldüyünü və digərlərinin işgəncələrə məruz qaldığını" bildirib və bu hərəkətləri "xalqımıza qarşı misli görünməmiş" adlandırıb. O, həmçinin bu hadisələrin istintaqın nəticəsini gözləyən Azərbaycan xalqını kədərləndirdiyini, qəzəbləndirdiyini və məyus etdiyini vurğulayıb.

İki ölkə arasındakı gərginliyi daha da artıran amil Rusiyadakı Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin pisləşməsi fonunda keçən ay Yekaterinburqda Azərbaycan diasporunun rəhbəri Şahin Şıxlinskinin həbsidir. Şıxlinskiyə Rusiya Cinayət Məcəlləsinin iki maddəsi ilə (318-ci maddə - hakimiyyət nümayəndəsinə qarşı zor tətbiq etmə və 105-ci maddə - qəsdən adam öldürmə) cinayət işi açılıb.

Şıxlinskinin Yekaterinburqdakı istintaq təcridxanasında təkadamlıq kamerada saxlanma şəraiti ilə bağlı narahatlıqlar yaranıb. Şıxlinski ilə görüşən Rusiya Regional İctimai Nəzarət Komissiyasının sədri Vladimir Popov kameranın təmir olunmasına baxmayaraq, "iri məhbus üçün dar" olduğunu bildirib. Şıxlinskinin özü kamerasını "toyuq hini"nə bənzədib və həbsdə ciddi sağlamlıq problemləri ilə üzləşdiyini bildirib. Popov Şıxlinskinin "yaşlı və xəstə bir insan" olduğunu vurğulayıb və onun heç bir qanunsuz hərəkət etmədiyinə və sadəcə "vəziyyətin qurbanı" olduğuna inandığını qeyd edib. Hər an təcili tibbi yardıma ehtiyac duya biləcəyi bir xəstəliyi səbəbindən Popov Şıxlinskinin təkadamlıq kamerada deyil, ehtiyac yarandığı halda həyəcan siqnalı verə biləcək başqa bir məhbusla saxlanmasını təklif edib. Popov vəziyyət barədə Sverdlovsk vilayətinin ombudsmanı Tatyana Merzlyakovaya məlumat verib.

Bu hadisələr, Rusiya ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərin kövrəkliyini vurğulayır, Sergey Markovun təyin olunması və Şahin Şıxlinskinin həbsi kimi fərdi hallar isə daha geniş geosiyasi cərəyanları və onların fərdlərə təsirini əks etdirir.