Economic Pressures Mount in Azerbaijan as Beef Prices Soar and Problem Loans Increase

Azərbaycanda İqtisadi Təzyiqlər Artır: Mal ətinin Qiyməti Yüksəlir və Problemli Kreditlər Çoxalır

Bakı, Azərbaycan – Mal ətinin qiyməti kəskin artdığına görə, problemli kreditlərin çoxalması və işçi qüvvəsinin azalması ilə bağlı narahatlıqlar fonunda Azərbaycan vətəndaşları artan iqtisadi çətinliklərlə üzləşirlər. Bakıda və regional bazarlarda mal ətinin bir kiloqramının qiyməti indi 17 manata çatıb ki, bu da cəmi keçən ay 14-16 manatdan əhəmiyyətli dərəcədə yüksəliş deməkdir.

Topdansatış təchizatçıları qiymətləri artırıblar, lakin rəsmi orqanlar son artımla bağlı hələ də şərh verməyiblər, daha əvvəl bazar qüvvələrinin qiymətləri müəyyən etdiyini bildirmişdilər. Müstəqil iqtisadçılar qırmızı ət qiymətlərinin yüksəlməyə davam edəcəyini proqnozlaşdırır, bu tendensiyanı pambıq istehsalını dəstəkləyən siyasətlərin heyvandarlıq təsərrüfatına uzunmüddətli ziyan vurması, habelə otlaq sahələrinin çatışmazlığı və yüksək yem xərcləri ilə əlaqələndirirlər.

Bu qiymət artımı ət idxalının nəzərəçarpacaq dərəcədə azalması ilə üst-üstə düşür. Dövlət Gömrük Komitəsinin məlumatına görə, ilin ilk yeddi ayında ət idxalının həcmi keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 18%, dəyəri isə 19,6% azalıb. İdxalın azalmasına baxmayaraq, bir kiloqram ətin orta idxal qiyməti gözlənilməz dərəcədə aşağı olaraq 3 manat 72 qəpik təşkil edib ki, bu da bəzi mütəxəssislər arasında ölkəyə daxil olan məhsulun keyfiyyəti ilə bağlı narahatlıqları artırır.

İqtisadi gərginlik bank sektorunda da müşahidə olunur. 1 avqust 2025-ci il tarixinə problemli kreditlərin məbləği 529,4 milyon manata çatmışdır ki, bu da son bir il ərzində 16,7% artım deməkdir. İqtisadçılar bu artımın birbaşa yaşayış xərclərinin artması və əhalinin maddi vəziyyətinin pisləşməsi ilə əlaqəli olduğunu düşünürlər. Əmək bazarı da zəiflik əlamətləri göstərib, 2025-ci ilin birinci yarısında muzdlu işçilərin sayı 10 000 nəfər azalıb. Bundan əlavə, Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatları göstərir ki, son bir ildə hədəflənmiş sosial yardım (ÜSY) alan ailələrin sayı artsa da, hər nəfərə düşən orta aylıq məbləğ 109,6 manatdan 100,37 manata enib.

Siyasi və Diplomatik Gərginliklər

Xarici siyasətdə Azərbaycanla Rusiya arasında münasibətlər gərgin olaraq qalır. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova Bakıda saxlanılan Rusiya vətəndaşlarının azad edilməsinə çağıraraq, bunun «Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması istiqamətində əhəmiyyətli addım» olacağını bildirib. Yekaterinburqda etnik azərbaycanlılara qarşı əməliyyatdan sonra müxtəlif Rusiya şəhərlərində Azərbaycan diasporu nümayəndələrinin həbsləri gərginliyi daha da artırıb. Cavab olaraq, Azərbaycan Rusiya vətəndaşlarını narkotik və digər ittihamlarla saxlayıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin münasibətlərdə «problemlərin» olduğunu etiraf etsə də, qarşılıqlı maraqların üstün gələcəyinə ümid etdiyini bildirib.

Bu arada, Çində keçirilən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) sammiti zamanı əhəmiyyətli diplomatik dəyişiklik baş verib: Ermənistan və Pakistan rəsmi olaraq diplomatik əlaqələr qurublar. Bu inkişaf, Pakistanın Azərbaycana yaxın müttəfiq və silah təchizatçısı statusunu nəzərə alaraq diqqətəlayiqdir. Eyni sammitdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev son Vaşinqton Sammitinin müsbət ab-havasını davam etdirərək Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanla sülh gündəliyini müzakirə edib. Prezident Əliyev həmçinin Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şəriflə görüşüb, o da Hindistan-Pakistan münaqişəsi zamanı Azərbaycanın dəstəyinə görə minnətdarlığını bildirib. Əliyev qeyd edib ki, o vaxtdan bəri Hindistan beynəlxalq forumlarda Azərbaycandan qisas almağa cəhd edib.

İnsan Hüquqları və Vətəndaş Cəmiyyəti Nəzarət Altında

Daxili siyasətdə fəallar və müxalifət nümayəndələri üçün vəziyyət çətin olaraq qalır. Artıq ləğv edilmiş “Gənc Veteranlar” İctimai Birliyinin sədri Hacı Vəliyevə qarşı cinayət işinin məhkəməyə göndərildiyi bildirilir. Aprel ayında həbs edilən Vəliyev sosial mediada tənqidləri və İkinci Qarabağ müharibəsi veteranlarının və şəhid ailələrinin problemlərini ictimailəşdirməsi ilə tanınır. Onun həbsindən sonra birlik fəaliyyətini dayandırdığını elan edib.

Digər bir işdə apellyasiya məhkəməsi “İşçi Masası” Həmkarlar İttifaqı Konfederasiyasının üzvü Elvin Mustafayevin altı ay müddətinə ciddi rejimli həbsxanaya köçürülməsi barədə qərarı qüvvədə saxlayıb. Üzərinə qoyulan narkotik ittihamlarını rədd edən və üç il həbs cəzası çəkən Mustafayev, fəaliyyətinə görə cəzalandırıldığını və işgəncələrə məruz qaldığını iddia edir. Konfederasiyanın bir neçə başqa üzvü də müxtəlif ittihamlarla həbsdədir, onların hamısı ittihamların uydurma olduğunu bildirir.

Bundan əlavə, müxalif Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) sədri Əli Kərimli Varşava Təhlükəsizlik Forumunda iştirak etmək üçün Baş Prokurorluğa pasport verilməsi ilə bağlı müraciət etmək niyyətində olduğunu açıqlayıb. Hakimiyyət orqanları 1994-cü ildə onun əleyhinə açılmış cinayət işinə istinad edərək ona yeni pasport verməkdən imtina etdiyindən, Kərimli 2006-cı ildən ölkəni tərk edə bilmir. Bu, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin 2015-ci ildə səyahət qadağasının onun sərbəst hərəkət etmək azadlığını pozduğunu təsdiqləyən qərarına baxmayaraq baş verib.