Paşinyanın Reytinqi İctimai Pessimizm və Kilsə Gərginliyi Fonunda Azalır

Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan

İrəvan, Ermənistan – Beynəlxalq Respublikaçılar İnstitutunun (IRI) sifarişi ilə keçirilən yeni sorğu Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın reytinqinin və onun rəhbərlik etdiyi “Vətəndaş Müqaviləsi” partiyasının dəstəyinin azaldığını göstərir. 2025-ci il iyunun 16-dan 26-dək keçirilən sorğu, həmçinin ölkənin gedişatı ilə bağlı geniş yayılmış ictimai pessimistliyi, orduya və kilsəyə yüksək etimadı, eləcə də Azərbaycanla sülh müqaviləsi ilə bağlı bölünmüş fikirləri ortaya qoyur.

Sorğu üçün məlumatlar 1505 Ermənistan sakini, o cümlədən ən azı altı aydır Ermənistanda yaşayan Dağlıq Qarabağdan məcburi köçkünlərlə telefon vasitəsilə aparılmış müsahibələr yolu ilə toplanıb.

Nəzərəçarpacaq azalmaya baxmayaraq, Baş nazir Nikol Paşinyan Ermənistanın ən etibarlı siyasi xadimi olaraq qalır. Respondentlərin 13%-i ona etimad göstərib ki, bu da 2024-cü ilin sentyabr ayındakı 16%-dən azdır. Onun “Vətəndaş Müqaviləsi” partiyasının dəstəyi də 2024-cü ilin sentyabr ayındakı 20%-dən son sorğuda 17%-ə düşüb.

Paşinyandan sonra Xarici İşlər Naziri Ararat Mirzoyan 5% etimad qazanıb, müxalifət lideri və sabiq prezident Robert Köçəryanın etimad reytinqi isə 2024-cü ilin sentyabrından bəri 2%-dən 4%-ə qədər iki dəfə artıb. Lakin respondentlərin əhəmiyyətli 61%-i heç bir siyasi xadimə etimad etmədiyini bildirib.

2026-cı il parlament seçkiləri üçün seçici fəallığı proqnozu potensial seçici apatiyasını göstərir: respondentlərin 28%-i seçkilərdə iştirak etməyəcəyini, 12%-i bülletenlərini etibarsız etmək üçün korlayacağını, 22%-i isə hələ qərar vermədiyini bildirib.

Ermənistan Silahlı Qüvvələri ölkədə ən etibarlı qurum olaraq qalır, respondentlərin 72%-i tam və ya qismən etimad göstərib. Erməni Apostol Kilsəsi də yüksək ictimai etimada malikdir, respondentlərin 58%-i onun fəaliyyətindən məmnun olduğunu bildirib. Qeyd edək ki, kilsəyə etimad IRI-nin əvvəlki sorğusundan bəri 10 faiz bəndi artıb, gənc respondentlər (18-35 yaş arası) arasında isə 70%-dən çoxu kilsəyə etimad göstərib. Bu, may ayının sonundan bəri Ermənistan hökuməti ilə Erməni Apostol Kilsəsi arasında artan böhran fonunda baş verir.

Əksinə, dövlət qurumlarına etimad xeyli aşağıdır:

• Respondentlərin yalnız 38%-i Baş nazirin ofisinə etimad edir ki, bu da 2018-ci il Məxməri İnqilabından sonra 80%-dən çox olan rəqəmdən əhəmiyyətli dərəcədə azdır.

• Məhkəmə sisteminə respondentlərin yalnız 31%-i etimad edir, 52%-i isə narazılıq ifadə edir.

• Milli Məclis (parlament) bu qurumlar arasında ən aşağı etimad səviyyəsinə malikdir – 24%.

Demək olar ki, ermənilərin yarısı (49%) ölkənin yanlış istiqamətdə getdiyini düşünür, yalnız 36%-i isə doğru yolda olduğuna inanır. Bu, 2024-cü ilin sentyabr ayındakı 46%-dən və 2023-cü ilin dekabr ayındakı 50%-dən kəskin optimizm azalmasını göstərir. Pessimizm gənc və orta yaşlı respondentlər arasında daha geniş yayılıb (18-35 yaşlıların 54%-i və orta yaşlıların 52%-i ölkənin yanlış istiqamətdə getdiyini düşünür), yaşlı vətəndaşlar və təqaüdçülər isə daha çox optimizm nümayiş etdirir.

Ermənistanın üzləşdiyi ən aktual problemlər barədə soruşulduqda, respondentlər bunları qeyd ediblər:

• Təhlükəsizlik və sərhəd mühafizəsi (44%)

• İqtisadiyyat və işsizlik (14%)

• Siyasi qeyri-sabitlik (12%)

Son altı ayda hökumətin nailiyyətləri ilə bağlı 42% respondent Paşinyan hökumətinin bu dövrdə heç bir nailiyyət əldə etmədiyini düşünür. Nailiyyətlər qeyd edənlər arasında yol tikintisi (11%), sülhün qorunması (9%) və məktəb və uşaq bağçalarının təmiri (7%) ən çox xatırlananlar olub.

Azərbaycanla sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı fikirlər bölünmüş olaraq qalır. Respondentlərin 47%-i dəstək ifadə edib (29% tam, 18% qismən), 40%-i isə əleyhinə olub (7% qismən, 33% qəti şəkildə). Əlavə 10% dəstəyinin müqavilənin son şərtlərindən asılı olacağını bildirib.

Sülh müqaviləsinə qarşı çıxanlar əsas çatışmazlıqlar kimi təhlükəsizlik narahatlıqlarını, müharibə risklərini, ərazi güzəştlərini, etimadsızlığı və şərtlərin yalnız Azərbaycan tərəfindən diktə edildiyi qənaətini göstəriblər. Sülh müqaviləsinin gözlənilən faydaları arasında sülhün bərqərar olması (74%), iqtisadi inkişaf (9%) və ərazi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması (8%) yer alıb.

Əksinə, Ermənistanın Avropa Birliyinə perspektivli üzvlüyü geniş dəstəyə malikdir. Əgər referendum keçirilsəydi, Ermənistan vətəndaşlarının 49%-i Aİ-yə qoşulmağın lehinə səs verərdi, yalnız 15%-i isə əleyhinə. Otuz bir faiz isə ümumiyyətlə səs verməyəcəyini bildirib. Aİ üzvlüyünün əsas gözlənilən faydaları arasında milli təhlükəsizliyin gücləndirilməsi (37%), iqtisadi artım (18%) və ümumi ölkə inkişafı (10%) yer alır. Əleyhdarlar isə ənənəvi erməni ailə dəyərlərinin pozulması, milli kimlik problemləri, yeni təhlükəsizlik məsələlərinin yaranması, mənfi iqtisadi təsir və Rusiyanı “qəzəbləndirmək” riski ilə bağlı narahatlıqları qeyd ediblər.

Sorğu həmçinin ermənilərin beynəlxalq tərəfdaşlara münasibətlərinə də aydınlıq gətirib. Fransa (89% müsbət), Hindistan (90% müsbət) və İran (85% müsbət) ilə münasibətlər çox müsbət qiymətləndirilir. Rusiya ilə münasibətlər isə ermənilərin 55%-i tərəfindən neqativ qiymətləndirilir, yalnız 43%-i onları müsbət hesab edir. IRI sorğusuna görə, Ermənistanla ən pis münasibətləri olan üç ölkə Türkiyə, İsrail və Azərbaycandır.

IRI-nin Avropa və Avrasiya üzrə baş direktoru Stiven Niks, 18-35 yaşlı gənclərin 37%-nin gələn bazar günü milli parlament seçkiləri keçirilərsə səs verməyəcəyini nəzərə alaraq, Ermənistan hökumətinin “erməni gənclərini siyasi və seçki proseslərinə cəlb etmək üçün ciddi səylər göstərməli olduğunu” vurğulayıb.