Niyə qayıtdım: Abzas Media Redaktoru Sevinc Vaqifqızı Əzmkarlıq, Korrupsiya və Qərbin Biganəliyi Haqqında

Sevinc Vaqifqızı

Bakı, Azərbaycan – Azərbaycanda həbsdə olan müstəqil araşdırma portalı Abzas Media-nın cəsur baş redaktoru Sevinc Vaqifqızı “Sərhədsiz Reportyorlar” (RSF) təşkilatına güclü məktub göndərərək, həbslə üzləşmək barədə şüurlu qərarına, ölkəsində tənqidi jurnalistikaya qarşı artan təzyiqlərə və beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasına dair kəskin tənqidinə işıq salıb. Onun mesajı dövlət repressiyaları qarşısında sarsılmaz müqavimət və həqiqi fəaliyyətə çağırışdır.

Abzas Media-sı dərin korrupsiya araşdırmaları ilə tanınan Vaqifqızı, həbsindən əvvəlki dəhşətli anları xatırladıb. “İstanbul Hava Limanında vəkilimlə danışanda artıq əmin idim ki, Bakıya qayıtsam, həbs olunacam”, – o yazıb. Dostları ona evinin yaxınlığında mülki geyimli polislərin gəzdiyini xəbər vermişdilər. Açıq təhlükəyə baxmayaraq, o, həmkarlarına və anasına mesaj göndərərək, onları baş verəcəklərə hazır olmağa çağırmışdı. Təyyarə Bakıya enən kimi, polislər onu birbaşa təyyarənin çıxış qapısında qarşılayaraq, pasport nəzarətindən keçməyə belə icazə vermədən saxlamışdılar.

Onun altı həmkarı ilə birlikdə “valyuta qaçaqmalçılığı” ilə bağlı uydurma ittihamlarla həbsi 20 iyun tarixində doqquz il həbs cəzası ilə nəticələnib. Abzas Media-nın direktoru Ülvi Həsənli və əməkdaşı Məhəmməd Kekalov da əvvəllər həbs olunanlar arasında idi.

Qayıtmaq üçün Sarsılmaz Seçim

Həbsindən bəri Vaqifqızıya tez-tez “Niyə qayıtdınız?” sualı verilir. Onun cavabı jurnalist etikasına və həmrəyliyə sadiqliyinin sübutudur. “Abzas Media-nın idarəçiliyində təmsil olunan şəxs kimi təhlükəli məqamda təhlükəsiz yerdə oturub əməkdaşlarımızın polis orqanlarına çağırılmasına, ardınca həbs olunmalarına seyirci qala bilməzdim”, – o bildirib. Onun üçün qaçmaq “heç bir problemin həlli deyildi”; korrupsiya araşdırmalarının nəticələri ilə üzləşmək zəruri idi.

Vaqifqızı Azərbaycan hökumətinin “müstəqil jurnalistləri və tənqidçilərini ölkədən didərgin salmaqla, onları cəmiyyətdən təcrid etmək və yadlaşdırmaq” strategiyasını vurğulayıb. O, hökumətin tənqidi jurnalistlərin harada yaşayacağını diktə edə bilməyəcəyinə qətiyyətlə inanır. Hakimiyyət, o izah edib ki, jurnalistlər üçün “qırmızı xətlər” müəyyənləşdirib, xüsusilə də prezident və onun ailəsinin qanunsuz hərəkətləri haqqında hər hansı müzakirəni qadağan edir. Lakin Vaqifqızı və həmkarları şüurlu şəkildə bu xətləri keçməyi seçiblər. “Bu qırmızı xətlərdə durmaqdansə, həbsdəki qırmızı zolaqları seçdik”, – o, təhlükəli məhbus statusunu göstərən və nəzarətdə saxlanılmalarını bildirən üç qırmızı zolaqdan danışarkən bildirib.

Həbsdən Sonra Mübarizəni Davam Etdirmək

Həbsdə olmalarına baxmayaraq, Vaqifqızı və həmkarları öz araşdırma işlərini davam etdirərək, saxlandıqları təcridxanalarda baş verən işgəncələri, seçki saxtakarlığını və korrupsiyanı ifşa ediblər. O, onların hesabatlarının qadın korpusunda işgəncələrin dayandırılması və məhbuslara çatacaq malların düzgün paylanması kimi əhəmiyyətli nəticələr verdiyini qeyd edib. “Demək olar, hər məqaləmizdən sonra müsbət geridönüşlər alırıq. Bu, bizə həbsdə də faydalı olduğumuzu hiss etdirir”, – o paylaşıb.

Lakin Azərbaycanda mətbuat azadlığının ümumi mənzərəsi qaranlıq olaraq qalır. Vaqifqızı etirazları və haqsızlıqları işıqlandırmaq üçün müstəqil jurnalistlərin azlığından şikayətlənərək, vətəndaşları “üzləşdikləri qanunsuzluqlarla təkbaşına” buraxdığını bildirib. O qeyd edib ki, təkcə jurnalistlər deyil, həm də ekspertlər, fəallar, QHT nümayəndələri, müxalifətçilər və dindarlar həbs həyatına məhkum ediliblər, RSF-in məlumatına görə, hazırda Azərbaycanda 400-ə yaxın siyasi məhbus var.

Beynəlxalq Biganəliyə Kəskin Tənqid

Vaqifqızının məktubunun bəlkə də ən təsirli hissəsi onun beynəlxalq ictimaiyyətə kəskin tənqididir. O, tez-tez onu ziyarət edən ailə üzvlərindən və vəkillərindən ruhdan salan “Sizi unudublar” ifadəsini eşidir. Bu hiss, onun beynəlxalq təşkilatların və Qərb liderlərinin biganəliyi kimi qəbul etdiyi davranışdan irəli gəlir; onlar demokratik prinsiplərə sadiq olduqlarını iddia etsələr də, “ölkədəki 400-ə yaxın siyasi məhbusu görməzdən gəlirlər”.

O, onların yalnız “narahatlıq” bəyanatları ilə kifayətlənmək meylini pisləyib, bunun “İlham Əliyevi narahat etmədiyini” iddia edib. Vaqifqızı hesab edir ki, iqtisadi maraqlar, məsələn, qaz ticarəti, Azərbaycan rəhbərliyi ilə aparılan müzakirələrdə insan haqlarını daim kölgədə qoyur. “Sıralamadan da göründüyü kimi, insan haqları ən sonda dayanır. Bu, onlar üçün öncül məsələ deyil”, – o yazıb. Bu hiss olunan real təzyiqin olmaması, o nəticəyə gəlir ki, Əliyevə cəzasız hərəkət etməyə, Abzas Media əməkdaşları kimi tənqidçiləri uzunmüddətli həbs cəzalarına göndərməyə imkan verir, çünki “Qərb təşkilatları və liderləri Əliyevin tənqidçilərini qandal vuran əlini tutmağa davam edirlər”.

Sevinc Vaqifqızının məktubu Azərbaycanda müstəqil jurnalistikanın davamlı ruhunun güclü sübutu və beynəlxalq ictimaiyyətə insan haqlarını və mətbuat azadlığını qlobal səviyyədə müdafiə etmək məsuliyyətini xatırladan sərt bir xəbərdarlıqdır. RSF onun çağırışını gücləndirərək, onun və Azərbaycanda haqsız yerə həbs edilmiş digər 24 jurnalistin dərhal azad edilməsi üçün təcili tədbirlər görülməsini tələb edib.