Azərbaycanlı müxalifət lideri Əli Kərimliyə iyirmi ildir pasport verilmir, Varşava Təhlükəsizlik Forumunda iştirak edə bilməyib

Bakı, Azərbaycan – Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyasının (AXCP) sədri Əli Kərimli, 20 ilə yaxındır pasport ala bilmədiyini və ölkəni tərk etməsinə qadağa qoyulduğunu açıqlayıb. Bu səbəbdən o, yaxınlaşan Varşava Təhlükəsizlik Forumunda iştirak edə bilməyib. Nüfuzlu beynəlxalq tədbirə dəvət olunmasına baxmayaraq, Kərimli pasportunu əldə etmək üçün yenidən Baş Prokurorluğa müraciət etməyi planlaşdırır.

Kərimli bildirib ki, hakimiyyət orqanları ona iki onillikdir ardıcıl olaraq pasport verməkdən imtina edir və ölkədən çıxışına qadağa qoyur. O, bu uzunmüddətli problemin həm partiyasının, həm də özünün beynəlxalq əlaqələrinə təsir etdiyini qeyd edib. O, hüquqlarını bərpa etmək üçün bütün qanuni yollardan istifadə etsə də, nəticə əldə edə bilməyib. Pasport verilməməsinə səbəb 1994-cü ildə baş verən cinayət işidir. Həmin vaxt hüquq-mühafizə orqanları onun üzərində partlayıcı materiallar aşkarlandığını iddia etmişdi. Qısa müddətə həbsdə olan Kərimli bu ittihamları "uydurma" adlandırıb. 2015-ci ildə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM) AXCP sədrinin ölkədən çıxışına qoyulan qadağanı hüquq pozuntusu kimi tanıyıb.

29-30 sentyabr tarixlərində keçirilən Varşava Təhlükəsizlik Forumu 2014-cü ildə Polşanın Kazimierz Pulaski Fondu tərəfindən yaradılan beynəlxalq platformadır. Hər il Varşavada keçirilən tədbirin əsas məqsədi Avropa və Transatlantik regionlarında təhlükəsizlik və müdafiə məsələləri ilə bağlı dialoqun təşviq edilməsidir. Forumun məqsədi Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrinin üzləşdiyi təhlükəsizlik problemlərini müzakirə etmək, NATO ilə əməkdaşlığı gücləndirmək və qlobal təhdidlərə qarşı kollektiv strategiyalar hazırlamaqdır. Hər il tədbirə 90-dan çox ölkədən dövlət rəsmiləri, diplomatlar, ekspertlər və qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələri də daxil olmaqla 2000-dən çox iştirakçı qatılır. Forum həmçinin azadlıq, demokratiya və ədalət dəyərlərinə töhfə verən şəxslərə və ya təşkilatlara "Azadlıq cəngavəri" mükafatını təqdim edir. Bu mükafatın keçmiş laureatları arasında NATO, Olena Zelenska və Aleksey Navalnı var.

Kərimli belə məhdudiyyətlərlə üzləşən yeganə şəxs deyil. Hüquq müdafiəçisi Oqtay Gülalıyevə bu yaxınlarda 2012-ci ildən ona qarşı açılan cinayət işinin bağlandığı və xaricə səfərinə heç bir maneə olmadığı bildirilib. Lakin 2 noyabrda ASAN xidmət ona çıxış qadağası səbəbilə pasport verməkdən imtina edib. Gülalıyev şübhələnir ki, oktyabrın 26-da Hasilat Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsünün (HSŞT) iclası ərəfəsində elan edilən bu addım, hakimiyyətin Azərbaycana qarşı sanksiyaların ləğv edilməsi üçün atdığı bir "hiylə"dir.

Eynilə, REAL hərəkatının İdarə Heyətinin üzvü Azər Qasımlı da yeni tətbiq edilən çıxış məhdudiyyətlərini həm cəza, həm də fəaliyyətinə maneə kimi qiymətləndirir. O hesab edir ki, hökumət müəyyən şəxslərin ölkə daxilindəki və beynəlxalq fəaliyyətindən narahat olduğu üçün belə addımlar atır. Həm Vergilər Nazirliyi, həm də Baş Prokurorluq tərəfindən çıxış məhdudiyyətləri ilə üzləşən "Demokratiya və İnsan Hüquqları" Resurs Mərkəzinin rəhbəri İsabəli Mustafayev bunu siyasi məhbuslar məsələsini qaldırdığı və beynəlxalq təşkilatlarda insan hüquqlarını müdafiə etdiyi üçün hökumətin ona qarşı "qisas" alması ilə əlaqələndirir.

Bu faktlara baxmayaraq, Milli Məclisin Hüquq siyasəti və dövlət quruculuğu komitəsinin üzvü Məlahət İbrahimqızı Azərbaycanda belə halların olmadığını iddia edir. Onun sözlərinə görə, cinayət işi olmayan hər hansı bir şəxs istədiyi yerə və istədiyi vaxt sərbəst səfər edə bilər.

Lakin AİHM-ə şikayətlər göndərilməsi üzrə ixtisaslaşan vəkil İsabəli Mustafayev AİHM qərarlarının icrasında ciddi problemlərin olduğunu vurğulayıb. Əvvəllər hökumət tərəfindən maliyyə kompensasiyası dərhal ödənsə də, indi belə deyil. Mustafayev qeyd edib ki, onun işləri ilə bağlı AİHM-in 76 qərarında olan "ümumi tədbirlərdən" heç biri icra edilməyib və indi kompensasiya ödənişlərində ciddi problemlər yaşanır. O bildirib ki, bu il AİHM-in qəbul etdiyi demək olar ki, bütün qərarlar üzrə kompensasiyalar, onun 22 işi üzrə prezident Administrasiyasının problemin tezliklə həll olunacağını dəfələrlə bildirməsinə baxmayaraq, ödənilməyib. AİHM hökumətləri maddi və mənəvi zərərlərə görə həm maliyyə kompensasiyası verməyə, həm də insan hüquqları pozuntularının nəticələrini aradan qaldırmaq üçün ümumi tədbirlər görməyə məcbur edir ki, Mustafayev Azərbaycan hökumətinin bunu böyük ölçüdə yerinə yetirə bilmədiyini iddia edir.