Toplum TV İşi: Şahidlər İfadələrinin Təzyiq Altında Alındığını Deyirlər

Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində “Toplum TV” işi üzrə növbəti məhkəmə iclası 3 noyabr tarixində hakim Azər Tağıyevin sədrliyi ilə keçirilib. Bu işlə bağlı həbslər 2024-cü ilin mart ayında başlayıb.

Bu işdə on nəfər ittiham olunur.

Əvvəlcə qaçaqmalçılıqda ittiham olunan şəxslərə qarşı ittihamlar sonradan daha da ağırlaşdırılıb. Şahidlərin dindirilməsindən əvvəl təqsirləndirilən, Üçüncü Respublika Platformasının təsisçi üzvü Ruslan İzzətli məhkəmənin tərkibinə etiraz edib.

O, Bakı İstintaq Təcridxanasındakı bir çox məhbusun hakim Azər Tağıyev haqqında müsbət fikirlər söylədiyini sarkastik şəkildə qeyd edib:

“Sizi bu qarışıqlığa cəlb etməkdən qorunmaq üçün, sədrliyinizdən getməyinizi istəyirəm. Əvvəlki məhkəmə iclası zamanı siz şahidlərə təsir edir, hakimdən çox, dövlət prokuroru kimi çıxış edirdiniz.”

Digər təqsirləndirilən, Demokratik Təşəbbüslər İnstitutunun (DTİ) rəhbəri Akif Qurbanov bu etirazı dəstəkləyib.

“Şahidlər sizə bildiriblər ki, istintaq zamanı ifadələrini təzyiq altında veriblər, lakin siz o təzyiqin necə tətbiq olunduğunu soruşmadınız. Siz şahidlərin özlərini rahat hiss edə biləcəyi bir atmosfer yaratmırsınız, sonra isə onları səmimi olmamaqda ittiham edirsiniz. Səmimiyyəti necə ölçürsünüz?” Qurbanov hakimə sual verib.

Həbsdə olan DTİ əməkdaşı Əli Zeynal da etiraza qoşulub və qeyd edib ki, Ruslan İzzətlidən fərqli olaraq, o, təcridxanada Azər Tağıyev haqqında yalnız pis şeylər eşidib.

"Toplum TV"nin həmtəsisçisi və media eksperti Ələsgər Məmmədli də çıxış edərək Azər Tağıyevi tənqid edib.

“Keçən məhkəmədə şahidlərə və məhkəmə zalına dediyiniz bir şeyi bir həftədir düşünürəm. Siz dediniz ki, biz cinayətkar olmadığımızı sübut etməliyik. Necə belə bir şey deyə bilərsiniz? Məhkəmə bitərəf olmalı və düzgün qərar qəbul etməlidir. Siz bilirsiniz ki, etdiyiniz hərəkət Konstitusiyanın 63-cü maddəsini və Cinayət Məcəlləsini – təqsirsizlik prezumpsiyasını pozur. Qanuna görə, hökm çıxarılana qədər heç kim kimisə cinayətkar adlandıra bilməz. Əgər hakim bunu deyirsə, biz niyə buradayıq? Görünür, siz hökmü məhkəmə hələ bitməmiş qəbul etmisiniz,” o bildirib.

Hakimlər etirazı nəzərdən keçiriblər, lakin təmin etməyiblər və məhkəmə iclası şahidlərin dindirilməsi ilə davam edib.

A. Qurbanovun dostu və iş üzrə şahid Şahin Məhərrəmli ilkin istintaq zamanı imzaladığı ifadədən imtina edib. O, ifadənin öz sözləri ilə yazılmadığını, təzyiq altında imzaladığını və onu oxumasına icazə verilmədiyini iddia edib.

Hakim şahidin istintaqdakı ifadəsini oxuyarkən, A. Qurbanovun guya qrantları itirməkdən qorxduğu üçün Ş. Məhərrəmlidən xaricdən avtomobil gətirməsini və onu öz yoldaşının adına qeydiyyatdan keçirməsini xahiş etdiyini açıqlayıb. Ş. Məhərrəmli məhkəməyə bildirib ki, A. Qurbanov qardaşının avtomobil biznesində olması səbəbindən bunu xahiş edib, lakin avtomobilin onun adına qeydiyyatdan keçməməsinin səbəbi onun məcburi köçkün sənədi ilə bağlı yaranan problem olub.

Ş. Məhərrəmlinin ifadəsində, A. Qurbanovun qrant gecikdiyi üçün işçilərinin maaşını ödəmək üçün ondan 30.000 manat borc istədiyi də qeyd olunub. Ş. Məhərrəmli dostunun borc istədiyini təsdiqləyib, lakin səbəbini dəqiqləşdirməyib.

“Belə olur. Hamımız dostlarımızdan borc istəyirik. Mən də ondan borc istəmişəm,” o deyib.

Müdafiə tərəfi şahidə 30 gün inzibati həbs cəzası aldığını xatırladıb və səbəbini soruşub. Hakim bu sualın əhəmiyyətli olmadığını deyərək etiraz edib, lakin A. Qurbanov və vəkili israr ediblər.

Ş. Məhərrəmli polisdə Akif Qurbanovla dost olduğu üçün həbs edildiyini deyib. Dövlət prokuroru belə bir qanunun olmadığını bildirib. Şahid rəsmi ittihamın polisə müqavimət olduğunu deyib. Hakim şahidin məhkəmədəki ifadəsini ilkin istintaqdan fərqli olaraq qeydə alıb.

“Toplum TV”nin keçmiş əməkdaşı və yazıçı Cavid Ramazanov da ilkin istintaq zamanı ifadəsini təzyiq altında verdiyini deyib. O, saxlanılarkən ona vəkil verilmədiyini və istintaq təcridxanası ilə hədələndiyini bildirib.

Növbəti şahid, siyasi şərhçi və “Toplum TV”nin aparıcısı Alya Yaqublu ilə hakim arasında gərginlik yaranıb. A. Qurbanov və Ələsgər Məmmədli müdaxilə edərək hakimin səsinin tonunu tənqid ediblər. Təqsirləndirilənlərdən biri Fərid İsmayılov da çıxış edərək hakimə etirazını bildirib:

“Siz iki suala dözümsüzlük göstərirsiniz, bizə qışqırırsınız. Qapalı istintaq otaqlarındakı təzyiqi təsəvvür edin.”

Hakim daha sonra A. Yaqubludan A. Qurbanovu haradan tanıdığını soruşub. O, “Toplum TV”də işləməyə başladığından bəri onu tanıdığını cavablandırıb.

“Akif Qurbanov yaxşı və faydalı bir insandır. Azərbaycanda müstəqil medianın çətinlik çəkdiyi bir vaxtda “Toplum TV” kimi peşəkar bir media orqanı yaratdığına görə ona təşəkkür edirəm. Ölkənin ən istedadlı jurnalistləri “Toplum”da işləyirdi. Biz Akifi proqramımıza dəvət edib tənqid edirdik, lakin o həmişə suallarımızı cavablandırırdı,” o deyib.

Daha sonra iclas başa çatıb və növbəti iclasın şahidlərin dindirilməsini davam etdirmək üçün 24 noyabr tarixinə təyin edildiyi bildirilib.

“Toplum TV” işində ümumilikdə 10 nəfər təqsirləndirilən var, o cümlədən Akif Qurbanov, Ruslan İzzətli, Ələsgər Məmmədli, Müşfiq Cabbar, Fərid İsmayılov, Əli Zeynal, İlkin Əmrahov və Ramil Babayev. Jurnalist Elmir Abbasov polis nəzarətindədir, “Toplum TV”nin redaktoru Şahnaz Bəylərqizi isə əvvəlcə ev dustaqlığında olub, lakin indi polis nəzarətindədir.

Təqsirləndirilənlərə qarşı əvvəlcə qaçaqmalçılıq ittihamı irəli sürülüb, lakin sonradan ittihamlar daha da ağırlaşdırılıb. Onlar ittihamların siyasi motivli olduğunu və həbslərinin sifarişli olduğunu iddia edirlər.

Jurnalistlər və fəallar Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində işə baxan hakim Azər Tağıyevdən narazılıqlarını bildiriblər. Onlar hakim Tağıyevin qərəzli olduğunu və şahidlərə təzyiq etdiyini iddia edirlər. Nəticədə, onlar 3 noyabr məhkəmə iclası zamanı hakim A. Tağıyevə etiraz edərək onun işdən uzaqlaşdırılmasını tələb ediblər.

Üçüncü Respublika Platformasının Təsisçilər Şurasının üzvü Ruslan İzzətli etirazını belə izah edib: “Siz hakim kimi yox, prokuror kimi hərəkət edirsiniz. Biz bunu əvvəlki məhkəmə iclasında müşahidə etdik. Siz şahidlərə təzyiq edir və onların ifadələrini manipulyasiya etməyə çalışırsınız.”

Digər təqsirləndirilənlər də onun etirazlarını təkrarlayıblar. Media hüquqşünası Ələsgər Məmmədli, hakim A. Tağıyevin davranışının qanunlara zidd olduğunu vurğulayaraq bildirib: “Siz şahidlərin sözlərini təhrif edir və onlara demədikləri ifadələri aid edirsiniz.”

Elnur Nuriyev və Roman Ələkbərlidən ibarət hakim heyəti müzakirədən sonra A. Tağıyevə qarşı etirazın əsassız olduğunu qəbul edib.

Bundan sonra məhkəmədə şahidlər, o cümlədən tarixçi və siyasi fəal Yadigar Sadıqlı, eləcə də jurnalist Nailə Yaqublu dindirilib.

Şahid N. Yaqublunun dindirilməsi zamanı təqsirləndirilənlər hakim A. Tağıyevin davranışına etiraz ediblər. Cavab olaraq, hakim təqsirləndirilən jurnalistlərdən biri Əli Zeynalovu məhkəmə zalından çıxarıb və gələcək iclasları onun iştirakı olmadan davam etdirməklə hədələyib.

“Toplum TV” işi üzrə məhkəmə iclasının 24 noyabr tarixində bərpa edilməsi planlaşdırılır.

“Toplum TV” işi ilə bağlı həbslər əvvəlki ilin mart ayında başlayıb. Əvvəlcə Ələsgər Məmmədli və Akif Qurbanov da daxil olmaqla yeddi nəfər qaçaqmalçılıq ittihamı ilə həbs edilib. Jurnalistlər Fərid İsmayılov və Elmir Abbasova qarşı əvvəlcə alternativ qətimkan tədbirləri tətbiq edilsə də, F. İsmayılov daha sonra 2025-ci ilin yanvarında həbs edilib.

İstintaq başa çatdıqdan sonra təqsirləndirilənlərə qaçaqmalçılıq, çirkli pulların yuyulması, qanunsuz sahibkarlıq, vergidən yayınma və digər ittihamlar irəli sürülüb. İttiham olunduqları maddələr üzrə maksimum cəza 12 il həbsi nəzərdə tutur.

Bütün təqsirləndirilənlər bu ittihamları rədd edir və həbslərinin siyasi motivli olduğunu iddia edirlər.

2023-cü ilin noyabrından etibarən Azərbaycanda 30-dan çox jurnalist və ictimai fəal qaçaqmalçılıq ittihamı ilə həbs olunub.

Yerli insan hüquqları təşkilatlarının məlumatına görə, hazırda Azərbaycan həbsxanalarında təxminən 400 siyasi məhbus saxlanılır.

Rəsmilər adətən ölkədə heç kimin yalnız peşə fəaliyyətinə və ya siyasi inanclarına görə həbs edilmədiyini təsdiqləyirlər. Onlar bu siyahılarda adları çəkilən şəxslərin əməllərinə görə məsuliyyət daşıdıqlarını iddia edirlər.