Mətbuat Azadlığı Yırtıcıları: Sərhədsiz Reportyorlar (RSF) Təşkilatının Hesabatı

"Sərhədsiz Reportyorlar" (RSF) təşkilatı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevi mətbuat azadlığının düşməni adlandırıb.

RSF Əliyevi və Gürcüstanın "Gürcü Arzusu" partiyasının qurucusu Bidzina İvanişvilini mətbuat azadlığı yırtıcıları siyahısına daxil edib.

Bu bəyanat Jurnalistlərə qarşı Cinayətlərə Görə Cəzasızlığın Son Qoyulması Ümumdünya Günü olan 2 Noyabrda verilib. RSF 2025-ci ildə jurnalistlərə və azad informasiyaya hücum edən 34 fərd və qrupun profilini tərtib edib.

Təşkilat bildirib ki, siyahıdakılar mətbuat azadlığına nifrət edirlər. Onların metodları fərqlidir, lakin məqsədləri eynidir: müstəqil medianı susdurmaq və ictimaiyyətin informasiya hüququnu boğmaq. RSF-in məlumatına görə, bu metodlara qətl, həbs, şantaj, təbliğat və onlayn troll orduları daxildir.

RSF-in siyahısında Çin Prezidenti Si Cinpin, Səudiyyə Ərəbistanının Məhəmməd bin Salmanı, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin, Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko, İranın Ali Rəhbəri Əli Xameneyi və Macarıstanın Baş Naziri Viktor Orban var. Onların hər biri bu il jurnalistləri və medianı təqib etmələri ilə tanınıb.

İsrail ordusu, Myanmanın Dövlət Sülh və Təhlükəsizlik Şurası və Burkina Faso hərbi xuntası da siyahıdadır.

RSF qeyd edib ki, 2025-ci ildə mətbuat azadlığını hədəf alanlar getdikcə daha çox texnologiyadan istifadə edirlər. Məsələn, İlon Mask jurnalistlərin üzərinə getmək üçün sosial mediadan istifadə edir.

RSF Əliyevi Azərbaycan mediasına nəzarəti ələ keçirməkdə, müstəqil səsləri susdurmaqda və "media səhrası" yaratmaqda ittiham edir.

2023-cü ilin Noyabr ayından bəri Azərbaycanda 30-dan çox jurnalist və fəal qaçaqmalçılıq ittihamı ilə həbs edilib. Onlar ittihamları rədd edərək, işləri ilə əlaqədar siyasi motivli olduğunu iddia edirlər. Bir çoxunun ittihamları sonradan artırılıb.

Yerli insan hüquqları qrupları Azərbaycanda 390-dan çox siyasi məhbusun olduğunu deyirlər. Hökumət rəsmiləri heç kimin işinə və ya siyasi baxışlarına görə həbs olunmadığını iddia edir, siyahıdakı şəxslərin öz əməllərinə görə məsuliyyət daşıdığını bildirirlər.

Beynəlxalq insan hüquqları təşkilatları hökuməti azad səsləri təqib etməyi dayandırmağa və əsassız yerə həbs olunanları azad etməyə çağırır.

RSF bildirir ki, Əliyev və İvanişvili öz ölkələrində mətbuat azadlığını məhdudlaşdırdıqlarına görə mətbuat azadlığı yırtıcılarıdır.

RSF qeyd edir ki, siyahıdakı 34 fərd və qrup müstəqil medianı susdurmaq və ictimaiyyətin informasiya əldə etməsini məhdudlaşdırmaq üçün fərqli metodlardan istifadə edir. Bu metodlara qətl, həbs, böhtan, təbliğat və troll orduları daxildir.

RSF deyir ki, Azərbaycanda son vaxtlar azı 26 jurnalist həbs olunub və "Abzas Media" əməkdaşları uzunmüddətli həbs cəzaları alıblar.

Agentlik bildirir ki, mediaya təzyiqlər "Abzas Media"ya reyd və onun direktoru Ülvi Həsənli ilə baş redaktoru Sevinc Vaqifqızının həbsi ilə başlayıb. Sonradan Meydan TV, Toplum TV və Kanal 13-ün jurnalistləri də saxlanılıb.

Azərbaycan RSF-in 2025-ci il Mətbuat Azadlığı İndeksində 180 ölkə arasında 167-ci yerdədir.

RSF bildirir ki, İvanişvili siyasətdən uzaqlaşdıqdan sonra da Gürcüstanda əsas təsirə malikdir.

Təşkilat onun biznesinin Gürcüstan mediası üzərində ona səlahiyyət verdiyini deyir. İmedi TV və Rustavi 2 kimi bir neçə telekanal onun "Gürcü Arzusu" partiyasına faydalı olan fikirləri bölüşür.

RSF deyir ki, onun hakimiyyəti sayəsində Gürcüstanda media azadlığı zəifləyib, jurnalistlərə qarşı qarayaxma kampaniyaları, təzyiq və hücumlar artıb.

Təşkilat həmçinin jurnalist Mzia Amaqlobelinin iki illik həbs cəzasını və Gürcüstanın mətbuat azadlığına hörmət etməməsini qeyd edib ki, bu da onun Avropa İttifaqına qoşulma yolunu əngəlləyir.

Gürcüstan RSF-in 2025-ci il Mətbuat Azadlığı İndeksində 114-cü yerdədir.

RSF-in məlumatına görə, İvanişvilinin Gürcüstandakı hərəkətləri söz azadlığını iqtisadi hakimiyyət alətinə çevirib, müstəqil media isə susdurulub və ya kənara itələnib.

Mətbuat azadlığı yırtıcıları siyahısındakı digər şəxslər arasında Rusiya Prezidenti Vladimir Putin, Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko, İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Əli Xameneyi, Macarıstanın Baş Naziri Viktor Orban, İsrail ordusu və texnologiya milyarderi İlon Mask da var.

RSF bildirir ki, siyahı ictimaiyyətə söz azadlığını kimin boğduğunu göstərmək və buna qarşı mübarizəyə diqqət çəkmək məqsədi daşıyır.

RSF deyir ki, 2025-ci ildə mətbuat işçiləri müxtəlif yırtıcı hərəkətlərin hədəfi olub.

Bəzi mətbuat azadlığı yırtıcıları düzgün məlumatın yayılmasını məhdudlaşdırır, digərləri jurnalistləri öldürür və ya həbs edir, bəziləri isə media maliyyəsini idarə edir və ya bəyanatlar və məhkəmə iddiaları ilə jurnalistləri susdurur.