Müstəqil Jurnalistlər "Toplum TV İşi"ndə Ağırlaşdırılmış İttihamlar və Sağlamlıq Problemləri ilə Üzləşir

"Toplum TV işi" üzrə davam edən məhkəmə prosesi Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində davam edir, son dinləmələr müstəqil jurnalistlərin üzləşdiyi həm hüquqi çətinlikləri, həm də onların sağlamlığı və həbsdəki rəftarı ilə bağlı ciddi narahatlıqları vurğulayır. İyulun 14-də hakim Azər Tağıyevin sədrliyi ilə keçirilən prosesdə jurnalist Fərid İsmayılov səhhətinin pisləşməsi səbəbindən məhkəməyə məcburi gətirilməsinə etiraz edib, Demokratik Təşəbbüslər İnstitutunun (İDİ) rəhbəri Akif Qurbanov isə ona qarşı irəli sürülən qaçaqmalçılıq və vergidən yayınma ittihamlarını qətiyyətlə rədd edib.

"Toplum TV işi" 2024-cü il martın 6-da "Toplum TV" ofisində aparılan axtarış və ofisin möhürlənməsi ilə başlayıb. O vaxtdan bəri, ümumilikdə 10 nəfər barəsində cinayət işi açılıb. İlkin olaraq Cinayət Məcəlləsinin 206.3.2-ci (qaçaqmalçılıq, bir qrup şəxs tərəfindən törədildikdə) maddəsi ilə ittiham olunsalar da, 2024-cü il yanvarın 17-də (və ya 2025-ci il, 1/2-ci məqaləyə əsasən) onlara qarşı daha ağır ittihamlar irəli sürülüb.

Həbs olunanlar arasında "Toplum TV"nin həmtəsisçisi Ələsgər Məmmədli; jurnalistlər Müşfiq Cabbar və Fərid İsmayılov; İDİ-nin rəhbəri və "III Respublika Platforması"nın spikeri Akif Qurbanov; "III Respublika Platforması"nın qurucu üzvü Ruslan İzzətli; və İDİ əməkdaşları Əli Zeynal, Ramil Babayev və İlkin Əmrahov var. Jurnalist Elmir Abbasov polis nəzarətinə verilib. "Toplum TV" ardıcıl olaraq bu hadisələrin peşə fəaliyyətləri ilə əlaqəli olduğunu bildirərək, işi müstəqil mediaya qarşı açıq təzyiq kimi qiymətləndirib.

İş üzrə həbs olunan jurnalistlərdən biri olan Fərid İsmayılov iyulun 14-də hakim Azər Tağıyevə müraciət edərək, səhhətinin pisləşməsi səbəbindən məhkəməyə məcburi gətirilib-aparımasına etiraz edib. O, səhhətinin pisləşməsini məhkəmədə iştirakdan imtina etməsinin səbəbi kimi göstərib. İsmayılovun ciddi tibbi tarixi var, o, yeddi dəfə əməliyyat olunub, bunlardan altısı ürəyi və ağciyərlərində aparılıb. Həbs olunan zaman o, məşhur şəkildə "Bu qərarla məni ölümə göndərirsiniz" demişdi.

Vəkili Zibeydə Sadıqova Meydan TV-yə təsdiqləyib ki, İsmayılovun səhhəti hər məhkəmə çıxışından sonra əhəmiyyətli dərəcədə pisləşir. O, izah edib ki, onun daşınması üçün istifadə olunan avtomobil tez-tez pis vəziyyətdə olur və o, uzun müddət məhkəmədə qalmaqda çətinlik çəkir. "Hər məhkəmə prosesindən sonra ona sistem köçürülür, dərmanlar verilir. Ardınca da tez-tez xəstələnir," Sadıqova bildirib. O əlavə edib ki, Fərid dəfələrlə hakimdən yalnız ifadə verəcəyi zaman məhkəməyə gəlməsinə icazə verməsini xahiş edib, lakin bu vəsatət ardıcıl olaraq rədd edilib. Bununla belə, hakim Tağıyev gələcəkdə İsmayılovun daha yaxşı avtomobildə daşınması üçün tədbirlər görüləcəyini bildirib.

Sadıqova İsmayılovun müraciətinin hüquqi əsaslarını daha da ətraflı izah edib. Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 304-cü maddəsi təqsirləndirilən şəxsin məhkəmədə iştirakını məcburi etsə də, 51-2-ci maddə şəxsin sağlamlıq və ya başqa əsaslı səbəbləri varsa, məhkəmə və istintaq hərəkətlərinin videokonfrans vasitəsilə də həyata keçirilə biləcəyini nəzərdə tutur. İsmayılovun ağır səhhətini və onun artıq həbsdə olmasını, qaçma riskinin olmadığını nəzərə alaraq, vəkili onun fiziki iştirakının məcburi olmaması lazım olduğuna inanır. O, növbəti dinləmədə onun videokonfrans vasitəsilə iştirakı üçün vəsatət qaldırmağı planlaşdırır. Sadıqova həmçinin beynəlxalq hüquq sistemlərinə də işarə edib ki, burada təqsirləndirilən şəxsin sağlamlıq vəziyyəti, təhlükəsizlik riski və ya könüllü imtinası kimi hallarda proses iştirakçısız da davam etdirilə bilər, bir şərtlə ki, imtina könüllü və hüquqi cəhətdən əsaslı olsun.

İyulun 14-də keçirilən eyni dinləmədə İDİ-nin rəhbəri Akif Qurbanov müdafiəsini davam etdirərək, qaçaqmalçılıq və vergidən yayınma ittihamlarını rədd edib. Qurbanov təşkilatının Azərbaycanda qeydiyyatdan keçməsinə və vergi ödəyicisi kimi fəaliyyət göstərməsinə icazə verilmədiyini, bu səbəbdən İDİ-nin Gürcüstanda qeydiyyatdan keçdiyini bildirib.

O, həmçinin "Faktyoxla" platformasının yaradılmasından danışaraq, bunun Azərbaycanda fakt yoxlama sahəsində ilk təşəbbüs olduğunu vurğulayıb. Qurbanov dövlətin sonradan öz alternativ resurslarını yaratdığını qeyd edib və bir dövlət qurumundan əməkdaşlıq təklifini rədd etdiyini açıqlayıb.

Dinləmə zamanı digər diqqətəlayiq hadisə İDİ əməkdaşı Əli Zeynalın Penitensiar Xidmət əməkdaşlarının müdafiəçilər üçün nəzərdə tutulmuş qeydləri müsadirə etdiyini bildirməsi olub. Zeynalın sualına cavab olaraq, hakim Tağıyev belə bir göstəriş vermədiyini bildirib və məsələnin araşdırılması üçün Penitensiar Xidmətin rəhbərliyinə müraciət edilməsini tövsiyə edib.

"Toplum TV işi" üzrə məhkəmə prosesi iyulun 21-də davam edəcək. Davam edən proseslər Azərbaycanda müstəqil jurnalistlərin üzləşdiyi çətinliklərə, düzgün prosesin təmin edilməsi, ittihamların xarakteri və həbsdə olanların rifahı ilə bağlı narahatlıqlara diqqəti cəlb etməkdə davam edir. İş ölkədə müstəqil mediaya qarşı göstərilən təzyiqin əhəmiyyətli bir nümunəsi kimi geniş şəkildə qəbul edilir.