Azərbaycan AZAL təyyarəsinin vurulması ilə bağlı Rusiyanı beynəlxalq məhkəməyə verəcək

İlham Əliyev

Azərbaycan 2024-cü ilin dekabrında Qazaxıstanda 38 nəfərin ölümü ilə nəticələnən AZAL (Azərbaycan Hava Yolları) təyyarəsinin qəzaya uğraması ilə bağlı Rusiyaya qarşı beynəlxalq məhkəmələrə müraciət üçün sənədlər hazırlayır. Prezident İlham Əliyev bu qərarı iyulun 19-da Xankəndidə keçirilən Şuşa Media Forumunda çıxışı zamanı, Moskvanın son yeddi ay ərzində əməkdaşlıq etməməsi və "qeyri-məhsuldar" mövqeyi ilə əlaqədar elan edib.

2024-cü il dekabrın 25-də baş verən hadisə Bakıdan Qroznıya uçan AZAL təyyarəsi ilə bağlı olub. Azərbaycan rəsmiləri qəzaya görə Rusiyanın məsuliyyət daşıdığını bildirsələr də, bunun qəsdən törədilmədiyini dəqiqləşdiriblər. Qəza dərhal iki ölkə arasında gərginliyə səbəb olub.

Prezident Əliyevin sözlərinə görə, Azərbaycanın Baş prokuroru Kamran Əliyev qəza ilə bağlı Rusiya İstintaq Komitəsinə "mütəmadi olaraq" sorğular göndərib. Lakin davamlı cavab "təhqiqat davam edir" olub. Prezident Əliyev bu gecikmədən narazılığını ifadə edərək deyib: "Bizim üçün hər şey aydındır; nə baş verdiyini bilirik. Biz bunu sübut edə bilərik və bilirik ki, Rusiya rəsmiləri də məsələdən xəbərdardırlar. Sual olunur: niyə görə onlar analoji halda hər bir qonşunun etməli olduğu hərəkəti etmədi?".

Azərbaycan Rusiyadan günahın etiraf olunmasını, təyyarəni vuranların cəzalandırılmasını və qəzada həlak olmuş və yaralanmış şəxslərin ailələrinə, eləcə də AZAL təyyarəsinə görə təzminat ödənilməsini tələb edir. Prezident Əliyev bunun "təbii tələb" olduğunu vurğulayıb.

Qazaxıstan Nəqliyyat Nazirliyinin fevralın əvvəlində dərc etdiyi qəza ilə bağlı ilkin hesabatda AZAL təyyarəsinin yer səthi ilə toqquşana qədər "xarici təsirə" məruz qaldığı göstərilib. Əsas odur ki, hesabatda təyyarənin uçuşdan əvvəl texniki vəziyyətinin yaxşı olduğu da təsdiqlənib. Azərbaycanın hökumətyönlü media orqanları isə iddia ediblər ki, təyyarə vurulduqdan sonra Rusiya ərazisində təcili eniş etməsinə icazə verilməyib ki, guya Xəzər dənizinə düşsün və izlər itirilsin.

Rusiya prezidenti Vladimir Putin telefon danışığında prezident Əliyevdən Rusiya ərazisində baş verən hadisəyə görə üzr istəsə də, ölkəsinin qəzaya görə məsuliyyət daşıdığını etiraf etməyib.

Prezident Əliyev beynəlxalq hüquqi kanallar vasitəsilə ədalətə nail olmağın uzunmüddətli bir proses olacağını qəbul edərək, Ukrayna üzərində Malaysia Airlines-ın MH17 reysinin vurulması ilə bağlı on ildən çox davam edən təhqiqatla paralellər aparıb. "Biz müəyyən bir qovluq hazırlayırıq. Bilirik ki, buna vaxt lazımdır... Amma biz bu ədalətə nail olacağıq," – deyə o, təsdiqləyib.

Prezidentin son bəyanatları keçən ayın sonunda Yekaterinburqda azərbaycanlıların ölümü və həbsləri ilə başlayan ayrı, son gərginliklərə toxunmayıb. Diqqət hələ də 2024-cü ilin dekabrında baş verən təyyarə qəzası ilə bağlı davam edən hüquqi və diplomatik mübahisəyə yönəlib.